Madde bağımlılığı, vücudun işlevlerini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.
Bağımlı, madde kullanımına ara verdiğinde yoksunluk belirtileri yaşar. Zamanla madde kullanım sıklığını ve dozunu artırır.
Uzun süre yoğun biçimde kullanılan bir maddenin kan ve doku düzeyinde düşerken ortaya çıkan fizyolojik ve bilişsel belirtilerine yoksunluk denir. Yoksunluk belirtilerinin ardından kişi bu belirtileri hafifletmek ya da bunlardan kaçınmak için maddeyi kullanma ihtiyacı duyar.
Kullanılan maddeye ve fiziksel duruma göre değişkenlik göstermekle birlikte madde yoksunluğunun olumsuz etkileriyle hekim desteği ile mücadele edilebilir.
Kesinleşmiş mahkeme kararına dayanılarak kişiler hakkında ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgilerin kaydedildiği sisteme “adli sicil” denilmektedir. Adli sicil kaydı, vatandaşın devlet nezdinde tutulan suç kaydı olarak tarif edilebilir. Adli sicil kaydına halk dilinde sabıka kaydı da denilmektedir.
Suç geçmişi, bir kişinin güvenilirliğini değerlendirmek için potansiyel işverenler ve diğerleri tarafından kullanılabilir. Sabıka kaydı aynı zamanda uluslararası seyahat izinlerinde ve farklı suç işleyen kişilerin cezalandırılması süreçlerinde kişinin karşısına çıkabilir.
Sanığa verilen ceza, 2 yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise mahkeme, gerekli olan koşulların varlığı halinde verilecek hükmün açıklanmasının 5 yıl süreyle geriye bırakılmasına karar verebilir. Bu karara hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı denir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.
Rehabilitasyon, kişinin yaşadığı hastalıktan dolayı ortaya çıkan kayıpların telafi edilmesi ve topluma sağlıklı bir birey olarak geri dönebilmesi için gereken tüm araçların kullanılması anlamına gelmektedir.
Madde bağımlısı kişinin tekrar madde kullanımına dönmemesi için gerekli tedaviler bütünü anlamına gelen rehabilitasyon, bağımlılık ile mücadelede büyük önem taşımaktadır. Rehabilitasyon tedavisi ayakta veya yatarak olmak üzere iki şekilde yapılabilir.
Kadına yönelik şiddetin en sık görülen türü aile içi şiddettir. Aile içi şiddet, mağdur ve şiddet uygulayan kişi aynı haneyi paylaşmasa bile aile ya da aile mensubu sayılan (eş, nişanlı, baba, ağabey, dayı, amca, kayınpeder, kayınbirader, büyükbaba) kişiler tarafından kadınlara uygulanan her türlü fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik şiddeti ifade eder.
Kokain, Güney Amerika’da doğada yetişen bir bitkiden elde edilir. Yerlilerin yapraklarını çiğnediği Erythroxylon coca adlı bitkiden elde edilen kokainin bağımlılık etkisi yüksektir. Tek dozda dahi vücuda ciddi zararlar verebilir ve psikolojik bağımlılık yaratabilir.
Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen, firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen kurumlardır.
Denetimli serbestlik; şüpheli, sanık ve hükümlülerin toplum içinde denetim ve takibinin yapıldığı, iyileştirilmeleri için ihtiyaç duyulan hizmet, program ve kaynakların sağlandığı, yeniden suç işlenmesini önlemeyi ve toplumun korunmasını amaçlayan bir infaz sistemidir.
Kamu düzeni, kamu sağlığı, genel ahlak gibi toplumu ilgilendiren konularda suç işlenmesi halinde açılan davalara kamu davası denir.
Kamu davaları, kamunun ya da devletin zarar görmesi durumunda işlenen bir suçun cezalandırılması için cumhuriyet savcısı tarafından kamu adına açılan davalardır.
Adli kontrol, bir suç sebebiyle yürütülen soruşturma evresi ile kovuşturma sürecinde, şüpheli veya sanığın tutuklanması yerine baz tedbirlere tabi tutulmasıdır. Kanunda tutuklama yasa öngörülen hallerde de adlî kontrole ilişkin hükümler uygulanabilir. Yetişkinlerde Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 109’uncu maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında verilen bu tedbirler, çocuklarda bu Kanunun yan sıra Çocuk Koruma Kanunu’nun 20’nci maddesi kapsamında da verilebilmektedir.
Bir suçtan yargılanan ve suç işlediği henüz kanıtlanmayan kişiler, masumiyet karinesine göre hala masum sayılmaktadır. Ancak yargılama sürecinin sağlıklı şekilde sürdürülebilmesi için mevzuat uyarınca gerektiğinde tutuklama veya adli kontrol tedbirleri uygulanmaktadır.
Kamu davası açmak için yeterli şüphe olmasına rağmen iddianameyle kamu davası açmak yerine, Cumhuriyet Savcısı’nın 5 yıl süreyle şüpheli hakkında dava açmayı ertelemesine “kamu davasının açılmasının ertelenmesi” denir.
Bazı uyuşturucu maddeler sürekli kullanıldıklarında hızlı veya yavaş bir şekilde etkilerinin şiddeti azalır, süresi kısalır. Bu nedenle kullanan kişi maddenin dozunu arttırma gereği duyar, daha önce kullandığı doz yeterli gelmemeye başlar. Tolerans belirli bir tavan düzeye kadar oluşur, ondan sonra durur.
Esrar, dünyada en çok kullanılan uyuşturucu maddedir. Yeşil kahverengiye yakın renk tonlarında olup kurutulmuş yaprağa benzeyen bir formda ticareti yapılır. Etken maddesi delta-9 tétrahydrocannabinol (THC)’dur.
Doz aşımı, vücuda dayanabileceğinden daha fazla miktarda maddenin alınması anlamına gelir. Bunun sonucunda vücutta özellikle kalp durması, kardiyovasküler yetmezlik, ölüm veya koma ile sonuçlanabilecek bilinç kaybı gibi tehlikeli reaksiyonlar meydana gelebilir.
Kapalı ceza infaz kurumları, iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, firara karşı teknik, mekanik, elektronik veya fizikî engellerle donatılmış, oda ve koridor kapıları kapalı tutulan kurumlardır. Sadece mevzuatın belirttiği hâllerde aynı oda dışındaki hükümlüler arasında ve dış çevre ile temas olanağı bulunur.